Novaĵoj

Je naskiĝdatreveno de la plej elstara kroata verkistino Ivana Brlić-Mažuranić, la 18-an de aprilo 2023 en la „Fabeldomo de Ivana” (Ivanina kuća bajke) en Ogulin estis prezentita la plej nova traduko de ŝiaj „Pratempaj rakontoj”. Temas pri Esperantlingva traduko, eldonita de Dokumenta Esperanto-Centro (DEC) el Đurđevac, kaj pri la libro kiun preskaŭ komplete realigis kreantoj el Đurđevac. Fakte, post kiam ankoraŭ en 1989 por la Esperanta literatura kaj kultura gazeto „Koko”, kiun eldonadis la tiama Esperanto-klubo „Koko” el Đurđevac, Zdravko Seleš tradukis la rakonton „La arbaro de Stribor”, por ĉi tiu eldono li tradukis du pliajn fabelojn, dum kvar aliajn tradukis la gvidanto de la traduk- kaj eldonprojekto Josip Pleadin, kiu dum siaj esploradoj de la Esperanta historio trovis ankaŭ la malnovan tradukon de la rakonto „Jagor” de la geedzoj Ante kaj Milica Gropuzzo. 

La libro enhavas ankaŭ postparolon de Božica Jelušić, same prenitan el la gazeto „Koko”, por kiu tiutempe ilustraĵojn faris Zdravko Šabarić, kaj ĉi tiun eldonon ilustris lernantoj de Elementa lernejo Đurđevac, sub gvidado de Sanja Flajs Vidaković kaj Zoran Vidaković, dum la ilustraĵojn fotis Danijel Domišljanović.

En Ogulin al la promocio de ĉi tiu valora eldonaĵo venis plena buso da esperantistoj kaj iliaj kunlaborantoj el Đurđevac, Bjelovar, Nova Rača kaj Zagrebo, kaj krome reprezentantoj de Esperanto-societo Rijeka, kiu, kune kun Urbo Ogulin, kunfinancis la libron. Post la enkondukaj salutoj de la direktorino de „Fabeldomo de Ivana” s-ino Tihana Turković kaj de la urbestro de Ogulin Dalibor Domitrović, la libroprezentan programon gvidis Josip Pleadin, kiu al la ĉeestintoj konigis la historion pri la ekesto de ĉi tiu projekto kaj ĝiaj kunlaborantoj, Božica Jelušić, kiu parolis pri Ivana Brlić-Mažuranić el nova perspektivo, lasante la renkontiĝon kun la teksto en la libro por speciala travivaĵo kaj Zdravko Seleš, kiu tralegis sian poemon „Našoj baki Ivani” (Al nia avino Ivana), publikigitan en 1991 en la dulingva poemaro „Noćnik/Noktulo” kaj la Esperantan kaj kroatan versiojn de ĉpitro el „La arbaro de Stribor”. „La arbaro de Stribor” estis ankaŭ la fina momento de la programo, kiun sur la scenejon alportis grupo de junaj aktoroj de Bjelovara teatro, kiu antaŭ nelonge premiere surscenigis ĝin en Bjelovar. 

Dum la libroprezento estis menciita ankaŭ la Esperanta traduko de ”Mirindaj aventuroj de metilernanto Hlapić”, kiu verŝajne plej bone montris la valoron de Esperanto kiel pontolingvo por la kroata kulturo. Nome, la tradicio de Esperanto en Kroatio en 2019 estis proklamita nemateria kultura havaĵo, kaj „Hlapić” pere de Esperanto estis tradukita en la japanan, ĉinan, persan, vjetnaman kaj korean. Ĉar ankaŭ „Pratempaj rakontoj” en Esperanto forvojaĝos en la mondon, ni esperas ke la beleco de la fabeloj de nia avino Ivana revenos al Đurđevac kaj Ogulin en iu ekzotika traduko.

(Zdravko Seleš)

Ekde la komenco de aprilo, en Dokumenta Esperanto-Centro (DEC) en Đurđevac laboras la 22-jara Yentl-Rose Hemelrijk, nederlanda volontulino konstante loĝanta en Tuluzo (Francio). Esperanton ŝi komencis lerni en 2022 en la Esperanto-Kultur-Centro (EKC) en Tuluzo kaj aliĝis por volontulado enkadre de la franca volontula servo „Service Civique”. Post sesmonata staĝo en Francio, ŝi akceptis kvinmonatan volontuladon en Kroatio. En sia nova laborloko ŝi ĉefe laboroas pri katalogado de libroj kaj arkivaj materialoj kaj skanado de fotoj. Ŝi estos ankaŭ membro de la organiza teamo de la 11-a kongreso de kroataj esperantistoj, kiu en Đurđevac okazos inter la 30-a de junio kaj 2-a de julio, organizata de DEC. Sian liberan tempon ŝi uzas por konatiĝo kun Kroatio kaj lernado de la kroata lingvo. Ŝi parolas la nederlandan, francan, hispanan, anglan kaj Esperanton. Aparte ŝi interesiĝas pri desegnado kaj plastikaj artoj, vizitas ekspoziciojn kaj prepariĝas por ilustrado de novaj Esperantaj libroj eldonotaj de DEC. En Đurđevac ŝi restados ĝis la fino de aŭgusto 2023, kaj por la jaro 2024 DEC kandidatiĝis por akcepti du novajn volontulojn el Tuluzo kaj Strasburgo. Ĉiu volontulo dum sia staĝo plenumos ĉirkaŭ 500 laborhorojn, per kio grave pligrandiĝas efikeco de la agado de DEC.

Krom arkiva agado, Dokumenta Esperanto-Centro dum pluraj jaroj estas unu el aktivaj eldonistoj. Dum la unuaj tri monatoj de ĉi tiu jaro, ĝi realigis enviindajn eldonajn rezultojn, publikiginte kvar novajn titolojn, el kiuj du en Esperanto, kaj du en la kroata lingvo.

Dum januaro aperis libro de Stanislav Sobota „Krivci i pravci ili Priče iz Kalinovca” (Kulpuloj kaj pravuloj aŭ Rakontoj el Kalinovac), kiu priskribas la pasintecon de vilaĝo Kalinovac. Per siaj desegnaĵoj, la libron riĉigis Branko Antun Bačić, kaj la ilustraĵon por la titolpaĝo pretigis Keti Golubić.

Dum februaro aperis la libro „Svjetlana − Rakonto pri nekutima infanaĝo” de aŭtorino Luca Cetinić el Split, tradukita en Esperanton de Josip Pleadin. Kuneldonanto de la libro estis Esperanto-societo Split, la tradukon financis Unuiĝo de prelegantoj de Esperanto el Zagrebo, kaj la eldonon mem Departemento Split-Dalmatio.

Dum marto aperis la Esperanta eldono de „Priče iz davnine” (Pratempaj rakontoj) de Ivana Brlić-Mažuranić, kiun tradukis Zdravko Seleš, Josip Pleadin kaj Ante kaj Milica Gropuzzo. Postparolon verkis Božica Jelušić, kaj la libron ilustris lernantoj de Elementa lernejo Đurđevac sub mentorado de Sanja Flajs Vidaković kaj Zoran Vidaković. Iliajn ilustraĵojn fotis Danijel Domišljanović. Kuneldonisto de la libro estis Esperanto-societo Rijeka, kaj la sponsoroj Urbo Ogulin kaj Esperanto-societo Rijeka. La libro estis promociita la 18-an de aprilo 2023 en Ogulin, en la Fabeldomo de Ivana.

Laste aperis la libro de Slavko Gračan „Kalnovečki vremeplov” (La tempomaŝino de Kalinovac), mallonga monografio pri la vilaĝo Kalinovac en la kroata lingvo. La libron sponsoris Komunumo Kalinovac, Agrikultura komunaĵo Kalinovac, Veterinara stacio Đurđevac kaj Tomislav Gračan. La titolpaĝon ilustris pentristo Zlatko Kirinec, kaj ĉiujn kvar librojn teknike kaj grafike aranĝis Josip Pleadin.

Đurđica kaj Berislav Jagustin el Pleternica, filino kaj nepo de esperantisto Petar Levar (1907-1987) el Kalinovac, la 9-an de februaro vizitis Dokumentan Esperanto-Centron kaj tiuokaze donacis al DEC personajn dokumentojn kaj fotojn de Petar Levar.

Antaŭ kelkaj tagoj en la Elementa lernejo Pavlek Miškina en Zagrebo estas starigita ekspozicio titolita „Mia unua alfabetlibro”, kiu prezentas ĉirkaŭ 140 lernolibrojn el 44 landoj por lernado de prokimume 70 lingvoj. La alfabetlibrojn por la ekspozicio pruntis Dokumetna Esperanto-Centro post iniciato de instruistino Nataša Dorosulić, kiu starigis la ekspozicion helpe de siaj lernantoj. La ekspozicio estas starigita okaze de la internacia Tago de la patrina lingvo kaj estos vizitebla ĝis la 21-a de februaro.

Antaŭ kelkaj tagoj Zdravko Seleš, prezidanto de Dokumenta Esperanto-Centro, ricevis el Pollando ankoraŭ unu distingon por sia literatura laboro, kiu al li estas atribuita por la originala Esperanta rakonto „Feliĉo de Esperanta fanatikulo”. La aŭtoro sendis sian rakonton al la 12-a literatura konkurso titolita „Esperanto ligas homojn. Kio estas feliĉo por mi?”, kiun okaze de Bjalistokaj Zamenhof-Tagoj (de la 9-a ĝis la 11-a de decembro 2022) kaj sub la aŭspicio de la urbestro de Bjalistoko kune organizis Bjalistoka Esperanto-Societo kaj Podlaĥia Libraro Łukasz Górnicki. La rakonto estas publikigita en la almanako „Bjalistokaj kajeroj” n-ro 12 inter 23 elektitaj rakontoj senditaj al la konkurso. 

Gratulon!

La Estraro de Kroata Esperanto-Ligo dum sia kunsido, okazinta la 4-an de decembro 2022 decidis, ke la 11-a kongreo de kroataj esperantistoj okazu en Đurđevac dum 2023, akceptinte ĉiujn proponojn menciitajn en la kandidatiĝo de Dokumenta Esperanto-Centro por organizanto de la kongreso.

Dokumenta Esperanto-Centro siaflanke decidis, ke la kongreso okazos inter la 30-a de junio kaj 2-a de julio 2023.

Je la iniciato de Dokumenta Esperanto-Centro (DEC) el novembro 2021 kaj kunlabore kun la Urba instituto por protekto de kulturaj kaj naturaj monumentoj de Zagrebo, la zagreba Urba oficejo por spacordigo, konstruado de la urbo, arkitekturo, komunalaj laboroj kaj trafiko renovigis la memortabulon pri „Kroata Esperantisto”, la unua Esperanto-gazeto en Kroatio, kiu staras ĉe Placo de reĝo Tomislav 21 en Zagrebo. La tabulon el bronzo faris konata kroata skulptisto Vinko Fabris, kaj ĝi estis starigita de Zagreba Esperanto-Ligo en aprilo 1990.Jam de pluraj jaroj ĝi estis en malbona, rusta stato, kaj esperantistoj serĉis manieron renovigi ĝin. Ĉar ĝi troviĝas en la historia urboparto kiu estas protektita kiel tutaĵo, la iniciato de DEC estis akceptita kaj la tabulo renovigita. La restaŭradon financis Urbo Zagrebo, kaj la renovigan laboron faris Muldejo Ujević. La memortabulo estas remetita sur sian lokon okaze de Zamenhofa tago, la 15-an de decembro 2022.

Dokumenta Esperanto-Centro (DEC), la nacia Esperanto-arkivo en Kroatio, meze de novembro 2022 finis tre gravan projekton de ciferecigo de la gazetoj „Konkordo” (1924-1928), „Balkana Konkordo” (1931) kaj „La Suda Stelo” (1932-1973) kun ĉirkaŭ 4200 paĝoj da enhavo. Per tio DEC komencis realigi ciferecigon de raraj eldonaĵoj el sia kolekto, cele al ilia konservdo kaj publika diskonigo, kion kiel prioritatan celon oni menciis jam en la statuto de DEC en 2010.

En januaro 2022, DEC proponis la projekton de ciferecigo al la konkurso de la kroata Ministerio pri kulturo kaj medioj. DEC argumentis ke temas pri la plej gravaj Esperanto-periodaĵoj aperintaj en la teritorio de Kroatio. Ĉar jam antaŭe la Aŭstria Nacia Biblioteko ciferecigis la unuan kroatan Esperanto-gazeton „Kroata Esperantisto”, daŭrigi ciferecigon de aliaj gazetoj estis natura sekvo por konservado de valoraj materialoj. En DEC troviĝas la plej kompletaj jarkolektoj de tiuj gazetoj, inkluzive de la cenzuritaj, konfiskitaj kaj tre raraj numeroj, mankantaj en aliaj kolektoj. La Ministerio aprobis la projekton enkadre de la protektado de la „tradicio de Esperanto” kiel nemateria kultura heredaĵo de Kroatio n-ro Z-7298, kiu estis proklamita en 2019.

La Ministerio aprobis por la projekto duonon de la bezonata sumo, kaj la alian duonon bonvoleme aprobis Esperantic Studies Foundation (ESF) el Usono. Respektiva kontrakto kun la Ministerio estis subskribita la 23-an de junio 2022. La jarkolektoj de la menciitaj gazetoj estis transdonitaj komence de aŭgusto 2022 al la firmao Point s.l.r. en Varaždin, kiu profesie okupiĝas pri ciferecigo. La projekton nome de DEC gvidis Josip Pleadin, kaj nome de Point s.l.r. Danko Tkalec. Pri la plenumita laboro sian pozitivan pritakson al la Ministerio sendis ankaŭ la Konservista fako el Bjelovar, la respondeca regiona institucio pri konservado kaj protektado de kulturaj valoraĵoj.

Per realigo de la projekto oni ebligis konsultadon de ciferecaj materialoj distance, sen neceso venadi al realaj arkivoj. Aliflanke, tiamaniere oni protektas la originalajn paperajn gazetojn, kiuj pro ofta uzado bezonis urĝan prizorgon kaj konservadon. Avantaĝo de la finita projekto estas ankaŭ, ke la ciferecigitaj gazetoj estas disponigitaj en la formatoj PDF (kio montras ilian realan aspekton) kaj OCR, (kio ebligas traserĉadon de la teksto). Tio multflanke faciligas la laboron de esploristoj.

Ekde mezo de novembro 2022 la ciferecigitaj kolektoj estas publike uzeblaj ĉe:
https://library.foi.hr/zbirka/dechr

Ni menciu ankaŭ, ke la gazeton „Kroata Esperantisto” detale pristudis la membro de DEC prof. d-ro Velimir Piškorec en sia kroatlingva studo „Naĝu, naĝu ŝipo mia ‒ prvi hrvatski esperantski časopis Kroata Esperantisto (1909-1911)”, aperinta en la libro „Jezik i medij ‒ jedan jezik: više svjetova”, 2006, paĝoj 563-574. La revuon „La Suda Stelo” analize pritraktis Josip Pleadin en sia Esperantlingva teksto „Kritika analizo de la revuo La Suda Stelo”, aperinta en la libro „Instrui Dokumenti Organizi: fest-libro por la 80a naskiĝ-tago de Claude Gacond”, 2011, paĝoj 317-328.

Menciindas ankaŭ, ke la gazeton „Konkordo” ne posedas eĉ la Nacia kaj universitata biblioteko en Zagrebo, kiel ĉefa konservejo de presitaj materialoj el la tuta lando.

La 19-an de novembro 2022, Josip Pleadin transprenis lastan parton de la materialoj de la elstara 98-jara Esperanto-verkistino kaj tradukistino Zora Heide, vizitinte ŝin en la Hejmo por maljunuloj en Zagrebo. Temas pri sep skatoloj da materialoj, el kiuj la plej gravaj estas ŝiaj nepublikigitaj originalaĵoj, tradukoj de pluraj literaturaĵoj el la kroata, fotoj kaj notoj por kompletigo de ŝia bibliografio.